II dünya müharibəsinin dəhşətləri elə ilk günlərdən Zərdabı da
ağuşunda boğurdu. Baxmayaraq ki, cəbhə xətti, döyüş zonası Zərdabdan çox-çox
uzaqlarda idi, bununla belə burada da aclıqdan ölənlər az deyildi. Odlu-alovlu
cəbhəyə yollanan 3384 nəfər Zərdab sakinindən 1407 nəfəri qəhrəmanlıq və
igidlik nümayiş etdirərək, dünyanı faşist əsarətindən xilas etmək naminə
ömrünün gənclik çağında canını qurban verərək həlak olmuş, Vətənə, doğma elə,
ailəyə qayıtmaq onlara qismət olmamışdır.
Haşiyə: II Dünya müharibəsində alman faşist
işğalçılarına qarşı vuruşan 700 minə yaxın həmyerlilərimizdən 300 min nəfəri həlak
olmuşlar. Müharibədə igidlik göstərdiyinə görə Azərbaycandan 123 nəfər
(onlardan 33 nəfəri azərbaycanlı) Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, 30 nəfəri-Şöhrət
Ordeninin hər üç dərəcəsinə layiq görülmüşlər. 1941-1945-ci illər müharibəsi
dövründə Azərbaycanın arxa cəbhədə fədakarlıq göstərən 250 min nəfər oğul və
qızı SSRİ dövlətinin orden və medalları ilə təltif olunmuşdu, onların sırasında
2 min nəfərdən çox zərdablı vardı.
Böyük Vətən müharibəsində Zərdab əhalisi uşaqdan – böyüyə
arxa cəbhədə yorulmaq bilmədən, gecə-gündüz, yarıac çalışdı, çarpışdı ki, əsgərlərimiz
və onların ailələri ac və geyimsiz qalmasınlar. O illərdə Zərdab rayonu cəbhəyə
pulla, qızılla, ərzaqla misilsiz kömək göstərdi və bunun müqabilində sovet dövlətinin
rəhbəri İ. V. Stalin şəxsən özü zərdablılara təşəkkür məktubu göndərdi.
“Əkinçi” qəzetinin xələfi olan “Zərdab Staxanovçusu” qəzetinin 1944-cü il
oktyabrın 16-da bazar ertəsi çıxan 4-cü sayında SSRİ dövlətinin başçısı, Ali
Baş Komandan, marşal İosif Vissarionoviç Stalinin imzası ilə zərdablılara göndərilən
belə bir teleqram dərc olunmuşdur: “Azərbaycan SSR Zərdab rayon partiya
komitetinin katibi Nəriman Süleymanov yoldaşa, Rayon icraiyyə komitetinin sədri Abdulla
Məmmədov yoldaşa, Rayon icraiyyə komitetinin dövlət təminat və hərbi qulluqçu
ailələrinə yardım üzrə müavini Niyazi Abdullayev yoldaşa:
Cəbhəçi uşaqlarına kömək fonduna 800 manat pul və 800 pud
taxıl toplayan Zərdab rayon partiya, sovet və kənd fəallarına mənim qardaşlıq
salamımı və Qızıl Ordunun təşəkkürünü yetirməyinizi xahiş edirəm! İ. V. Stalin”.